"Kartą czy gotówką?". Jeszcze 20 lat temu to pytanie byłoby zupełnie niezrozumiałe. Dziś brzmi całkowicie zwyczajnie, choć można byłoby dodać do niego jeszcze: "... a może blikiem albo szybkim przelewem?" Stając przy kasie w celu zapłaty za dany produkt lub kupując w sieci, można przebierać w wielu formach płatności, które reklamują się jako coraz szybsze i jeszcze łatwiejsze od poprzednich. Transakcje bez użycia gotówki nie tyle stały się modne, ile nastała na nie silna potrzeba.
Higieniczna, błyskawiczna i zapewniająca komfort - czy płatność bezgotówkowa ma jeszcze jakieś zalety? A może wiążą się z nią jakieś niebezpieczeństwa?
Czym są płatności bezgotówkowe?
Jak sama nazwa wskazuje, płatnościami bezgotówkowymi nazywa się takie rozliczenia finansowe, podczas których nie jest wykorzystywana tradycyjna gotówka. Zatem są to transfery pieniędzy np. między dwoma kontami bankowymi, które dokonują się elektronicznie. Polacy coraz chętniej posługują się kartą płatniczą. Wielu rodaków ceni sobie łatwość i wygodę transakcji elektronicznych. Można uznać, że mnogość opcji i ich funkcjonalność sprawią, że kiedyś zapomnimy o papierowych pieniądzach.
Formy płatności bezgotówkowych
Dokonywanie transakcji bezgotówkowych może odbywać się na wiele sposobów. Jedne wybierane są chętniej, inne natomiast dopiero zyskują zaufanie klientów. Najczęściej jednak transakcje bez użycia gotówki realizowane są za pomocą kart płatniczych. Jest to zwykła plastikowa karta, która bez problemu mieści się do portfela. Po upływie pierwszego kwartału 2021 r. Narodowy Bank Polski podał, że aktywnych kart w naszym kraju jest około 44,8 milionów, czyli więcej niż samych obywateli. Poza logiem firmy płatniczej, która wyprodukowała kartę, widnieje na niej też nazwa banku, numer, data ważności, kod weryfikacyjno-autoryzacyjny i dane jej właściciela. Używanie karty płatniczej pozwala dokonywać płatności zbliżeniowe lub takie, przy których należy podać kod PIN.
Karty płatnicze dzielą się na trzy rodzaje:
- karty kredytowe - jest ona powiązana ze specjalnym rachunkiem, który działa tak jak kredyt - podejmowane z niego środki muszą być spłacane wedle ustalonych wcześniej zasad. Bank nalicza odsetki od zadłużenia na rachunku wtedy, gdy klient nie spłaca karty. Przy użyciu kart kredytowych można realizować wszelkie transakcje, jednak należy pamiętać o obowiązującym konto limicie.
- karty debetowe - ta karta jest najczęściej wybierana spośród wszystkich kart płatniczych. Można nią płacić przy wykorzystaniu środków nie większych niż wysokość salda na danym rachunku bankowym.
- karty przedpłacone (pre-paid) - ten rodzaj karty zyskuje coraz większą popularność. Korzystanie z niej możliwe jest dzięki dokonanej wcześniej wpłacie na konto pre-paid. Jedną z nich jest PaySafeCard. Jej użytkownicy mogą realizować płatności bez podawania swoich danych. Aby skorzystać z PSC, nie potrzeba też posiadać konta bankowego.
Transakcja bezgotówkowa może być dokonana również za pomocą bardzo popularnej metody BLIK. Polega ona na generowaniu krótkoterminowych 6-cyfrowych kodów, które potrzebne są do przeprowadzenia transakcji. Wygenerowany kod wprowadzamy np. do terminala w sklepie czy na stronie internetowej w polu płatności BLIK, a następnie zatwierdzamy płatność w aplikacji mobilnej.
Oczywiście bardzo popularny jest też tradycyjny przelew internetowy wykonywany z konta bankowego.
Wielu Polaków przekonało się też do szybkiego przelewu, czyli pay-by-link, będącego udoskonaleniem tradycyjnych przelewów online.
Coraz bardziej popularne są także płatności mobilne oraz tzw. e-portfele. Pierwsze z nich realizowane są za pomocą aplikacji instalowanych na smartphony. Elektroniczny portfel natomiast przypomina działanie kart przedpłaconych.
Transakcje bezgotówkowe a bezpieczeństwo
Często brak zaufania do płatności bezgotówkowych wiąże się z tym, że ludzie nie do końca wierzą w rozwiązania technologiczne. Pieniądz jest przecież widzialny i namacalny, dlatego transakcje przy jego użyciu nie pozostawiają żadnych wątpliwości co do swej wiarygodności. Jak się okazuje, obawy związane z płatnościami bezgotówkowymi są najczęściej bezzasadne. Błędy systemów, jeśli zaistnieją - a zdarza się to bardzo rzadko - są łatwe do zweryfikowania, przez co szybko można je naprawić. Mało tego transakcje bezgotówkowe są higieniczne - co cenione jest ze względów sanitaryjno-epidemiologicznych.
Płatności bezgotówkowe w Polsce - statystyki
Dane pochodzące z raportów NBP są jednoznaczne - gotówka traci na swym znaczeniu. Jeszcze w 2005 roku jej udział w Polsce stanowił aż 98%. Od tamtej pory wiele się jednak zmieniło. Dziesięć lat później, czyli w 2015 roku to płatności bezgotówkowe stanowiły już 69%. Korzystają z nich zarówno konsumenci, jak i przedsiębiorcy. Ci drudzy w samym 2020 roku wykonali za pomocą terminali płatniczych około 407 milionów transakcji. Natomiast w pierwszym kwartale 2021 roku przy użyciu kart płatniczych zrealizowano aż 1,52 mld rozliczeń finansowych.
